De terugkeer van de Utrechtse Blauwe

De Utrechtse Blauwe, een vergeten graansoort, is dankzij Utrechts Landschap terug in de provincie. Er is brood van gebakken, bier van gebrouwen en jenever van gestookt. Deze zijn te proeven op een bijzondere presentatie in De Veldkeuken in Bunnik.

De Utrechtse Blauwe is een variant van de oeroude emmertarwe, die vroeger veel werd geteeld in Utrecht. In de zomer, als het graan rijpte, toverde zij een kobaltblauwe gloed over de velden. De halmen waren daarom ook geliefd bij bloemisten. Graansoorten met een hogere opbrengst per m2 hebben deze unieke tarwesoort uit het landschap doen verdwijnen. Dankzij Utrechts Landschap is zij nu weer terug in de provincie.

Boswachter Joris Hellevoort is er in geslaagd om met enkele zaden uit een genenbank en zaadgoed uit Canada het verloren ras weer terug te brengen, met een rijke oogst als resultaat. Utrechts Landschap, de Veldkeuken in Bunnik, brouwerij Hommeles uit Houten en Distilleerderij de Pronckheer in Cothen zijn aan de slag gegaan om er een uniek, ambachtelijk streekproduct van te maken: brood, bier en graanjenever van de Utrechtse Blauwe!

Waarom de Utrechtse Blauwe?
Behalve een belangrijke cultuurhistorische factor heeft het telen en verwerken van deze oude gewassen ook een ecologische meerwaarde ten opzichte van de huidige hoogproductieve graanrassen. Op deze manier kan Utrechts Landschap een duurzame bijdrage leveren aan de strijd tegen de toenemende homogenisering van ons voedsel, die de veerkracht van de aarde ondermijnt.
Emmertarwe is een oeroude graansoort die 7000 jaar geleden al werd verbouwd in Egypte en 3000 jaar geleden in onze contreien op raatakkers. Het is de moeder van kruisingen als spelt, durum en kamut. De ‘Blauwe’ variant werd waarschijnlijk nog tot in de 20e eeuw verbouwd op de Utrechtse akkergronden. Zij verdween door de opkomst van moderne gewassen met een beduidend hogere opbrengst. Wat jammer is, want emmertarwe heeft veel goede eigenschappen.
De harde kaf van de emmer maakt pellen van het graan noodzakelijk, maar zorgt voor een laag risico op ziekten, waardoor geen bestrijdingsmiddelen nodig zijn. Emmer is voedzamer, heeft een hoger vezel- en lager glutengehalte dan spelt. Bovendien bevat emmer een grote rijkdom aan diverse vitamines, voedingsstoffen en onverzadigde vetzuren. Ook landschappelijk is het een bijzonder gewas: emmertarwe kan twee meter hoog worden, tegenover moderne tarwe die ongeveer 45 centimeter bereikt. Het graan geeft in de rijpingsperiode een blauwe gloed over de velden.

Streekproducten van Utrechtse Blauwe
Met de eerste oogst is door bakkerij De Veldkeuken, naast een voedzame pasta, een smakelijk brood gebakken door het koud te laten rijzen met zuurdesem. Het brood is zoet, nootachtig van smaak met een licht bittertje, wat enigszins doet denken aan rogge, het blijft meerdere dagen smakelijk en is rijk aan nutriënten.

De bierkeuze van Hommeles viel op een New England IPA (NEIPA), een biertype met een troebel uiterlijk waarbij de smaak vooral wordt bepaald door de aroma’s uit de hop. Emmer heeft een nootachtige smaak met een vleug honing, die mooi combineert met de aromahoppen.
Distilleerderij de Pronckheer heeft de moutwijn, gebrouwen door Hommeles, dubbel gedistilleerd en gebeid met jeneverbessen. De moutwijnjenever wordt gelagerd op eiken en afgevuld in een mooi slanke fles voorzien van een Utrechtse Blauwe aar.

Informatie
De presentatie met toelichting en proeverij vindt plaats op 4 april 2023 vanaf 16.30 uur in De Veldkeuken Bakkerij & Keuken, Rhijnauwenselaan 5a 3981 HH Bunnik

Voor verdere info:
Brouwerij Hommeles: Jos Eberson, 06-23987619,
https://brouwerijhommeles.nl/
https://brouwerijhommeles.nl/shop/
De Veldkeuken: René van der Veer, 06-27075588
https://veldkeuken.nl/
https://shop.veldkeuken.nl/
Distilleerderij De Pronckheer: Arjan Smit, 06-81902014
https://pronckheer.nl/