Bijzondere bomen (II) de linde
F
Dé linde bestaat eigenlijk niet. Dit geslacht bestaat namelijk uit vele soorten waarvan de winter- en zomerlinde de enige Nederlandse inheemse soorten zijn. Ooit is Nederland bedekt geweest met uitgestrekte lindewouden, het zogenaamde Atlantische lindewoud. Totdat rond 3000 v. Chr. de teloorgang van het lindewoud werd ingezet. Door de stijging van de zeewaterspiegel, verandering van het klimaat en menselijk ingrijpen werd de linde gedecimeerd. Dat is jammer…
Want de lindebladeren zorgen voor een uitstekend strooiselpakket op de bosbodem. Veel beter dan het strooiselpakket van de veel voorkomende eik en beuk. Met weemoed denk ik terug aan de tijd van deze uitgestrekte wouden met eiken-lindenbos, met veel hazelaar en tapijten van bosanemoon.
Sinds een aantal jaar is dit besef in de ‘natuurwereld’ ook doorgedrongen. Langzaamaan beginnen boswachters weer linden aan te planten om onze bossen te verrijken. Wellicht een nieuwe opmars van de linde. U moet wel even geduld hebben want ook hier geldt het bekende boswachters-gezegde: ‘Boompje groot, plantertje dood’.
Ondanks deze teloorgang is de linde altijd een belangrijke rol blijven spelen in onze cultuur. Als de Germanen ergens een nederzetting stichtten, zochten ze eerst een plek voor de lindeboom. Vele dorpen hadden in het midden een linde staan. Deze diende als dé plek waar recht werd gesproken en zo ontstonden de gerechtslindes. Ook huwelijken werden hier gesloten en er bestaan heuse danslindes waar de jeugd in het voorjaar haar dansfeesten hield. Volgens mij is er geen boom met zoveel ‘bijnamen’. Leilindes, etagelindes, grenslindes, Koningslindes én de dijklindes.
Zo’n prachtige en zeer oude dijklinde tref ik aan op de Lekdijk bij Tull en ’t Waal. Deze Hollandse linde, Tilia x vulgaris, staat tegen de dijk en zou in vroegere tijden aangegeven hebben waar er een weg naar de dijk toeliep. Dit monument van ruim 250 jaar heeft al wat mee gemaakt. In de Tweede Wereldoorlog is ze gewond geraakt door een granaat. Nog maar net bekomen van dit trauma dreigde een dijkverzwaring een einde te maken aan deze dijklinde. Gelukkig greep de Bomenstichting in en geniet ik nu nog van haar.
Als ik door rijd over de Lekdijk, waan ik me sowieso in lindeland. Vrijwel elke boerderij is hier getooid met een natuurlijk zonnescherm van leilindes. In een land waar het ‘oude’ landschap in rap tempo verdwijnt moeten we dit prachtige linde-snoeivakwerk koesteren.
Joris Hellevoort
boswachter Utrechts Landschap
