De sprengen zijn begin 19e eeuw gegraven om de waterpartijen van landgoederen van stromend water te voorzien. De plek waar het water uit de bodem komt, heet de sprengkop. Deze zijn vaak breder en voorzien van beschoeiing langs de kant zodat de oevers niet afkalven.

Waterdruk vanuit de bodem zorgt ervoor dat op een aantal plekken water omhoog komt. Er is dus geen materiaal op de bodem aangebracht om de sprengen waterdicht te maken.

Er zijn allerlei planten en dieren aanwezig in de sprengen. Dubbelloof, koningsvaren, ijsvogel, kleine watersalamander zijn de meest kenmerkende soorten.

Zwemmen, vissen en varen in en op de sprengen is niet toegestaan. Al deze bezigheden zijn verstorend voor de flora en fauna in en om het water. Door het water in te gaan, gaat de oever kapot en door het omwoelen van de bodem wordt het water troebel. Van water dat regelmatig vertroebeld wordt, gaat de kwaliteit achteruit. Zonlicht komt dan niet meer constant op de bodem en waterplanten die daar groeien gaan dood. De waterplanten zijn verantwoordelijk voor zuurstof in het water, waarvan bijvoorbeeld vissen afhankelijk zijn. Omdat de sprengen geen viswater zijn, is vissen of het gebruik van (sleep)netten verboden.

Doordat de sprengen de afgelopen jaren niet regelmatig zijn onderhouden, hebben hout en blad zich opgestapeld. Dit organisch materiaal gaat op den duur rotten en vormt een sliblaag. Het water wordt ondieper en dat is niet wenselijk. Ondiep water warmt bij warm weer sneller op en houdt weinig zuurstof vast. Daardoor kunnen vissen sterven. Als het vriest hebben waterdieren, als het water diep genoeg is, nog een laag water onder het ijs om in te overwinteren.

Bij schonen wordt alleen hout en blad verwijderd. Bij baggeren wordt ook de sliblaag van de bodem afgeschraapt. Dat bleek in de Driebergse sprengen niet nodig te zijn. Regelmatig (een deel van) de sprengen schonen, voorkomt dat slib ontstaat.

Hout en blad wordt verderop in het bos neergelegd. Hier zal het uitdrogen en vergaan. Boomstronken en takken die groot en nog intact zijn, worden eerst versnipperd.

Tijdens het schonen kunnen vissen, amfibieën en waterinsecten wegzwemmen voor de schep van de kraan die het organisch materiaal opschept. Op advies van de gedragscode van Waterschappen wordt het groot onderhoud uitgevoerd voor 1 november. Voor dit project is een ecologisch werkprotocol opgesteld zodat alle uitvoerende partijen op de hoogte zijn van de zorgplicht en de wet- en regelgeving.

De kraan moet bij het schonen zo dicht mogelijk bij de waterkant staan voor een goed resultaat. De gezaagde bomen liggen in het water, zodat ze tijdens het schonen in een beweging kunnen worden opgeruimd. Zo liggen ze niet in de weg voor recreanten.

De omgezaagde bomen zijn voornamelijk Amerikaanse eiken; een uitheemse soort die zich zo snel verspreidt dat hij een bedreiging kan vormen voor inheemse flora. Daarom vinden wij het van belang om bepaalde uitheemse soorten terug te dringen. Lees hierover meer in onze Beheervisie, onder ‘Sturen in het bos’.

Naar verwachting zullen de onderhoudswerkzaamheden recreanten minimaal hinderen. Er worden geen paden afgesloten. Als paden beschadigd raken door de werkzaamheden worden die naderhand weer netjes gemaakt.

Bij de overdracht van de Driebergse bossen in 2022 van Gemeente Utrechtse Heuvelrug naar Utrechts Landschap is de afspraak gemaakt dat de gemeente dit groot onderhoud nog zou bekostigen. HDSR zijn de lokale waterschappen die bij dit project toezien op de manier van schonen en de aannemer aansturen.