Poldermolen Oudegein
In het groene gebied van het Natuurkwartier Nieuwegein staat Poldermolen Oudegein. Bij je bezoek aan de molen vertellen de vrijwillige molenaars graag hoe de molen kan malen, hoe het ‘vangtouw’ werkt en wat de rol is van het grote houten waterwiel midden in de molen.
Molenbezoek
Openingstijden
Vrijwel iedere woensdag en zondag 11.00 – 16.00 uur en als de molen draait.
Adres
Geinoord 10, Nieuwegein
Contact
Droge voeten
Poldermolens malen water uit de polder en zorgden eeuwenlang voor droge voeten. Vanaf ongeveer 1100 werden in het westen van de provincie Utrecht de woeste veengronden ontgonnen. Er werden sloten en weteringen gegraven om het overtollige water af te voeren naar veenriviertjes.
Vanaf ongeveer 1500 was de bodem door inklinking zo gedaald, dat een natuurlijke afwatering steeds moeilijker werd. Het water moest omhoog gebracht worden: van de polder naar de hoger gelegen boezem. De poldermolens brachten uitkomst: met een scheprad of vijzel maalden ze het water omhoog. Zonder molens zouden de polders al vele eeuwen geleden weer onder water zijn gelopen.
Historie van Poldermolen Oudegein
Volgens een oude kroniek verrees de eerste poldermolen ‘int oude Geyn aende Yssel’ in 1534. Dat was vermoedelijk een kleine wipmolen met open ondertoren. De molen maalde het water van de 75 ha grote Oudegeinse Polder uit op de Doorslag. De molen kreeg in 1627 om onbekende redenen een opvolger. Deze werd in 1666-1667 vervangen door een grotere molen: de huidige Poldermolen Oudegein. Deze derde molen bemaalde ook de zuidelijk van de Fokkesteeg gelegen Polder De Wiers beneden de Vaart, in totaal ruim 210 ha.
Bijna drie eeuwen lang, tot 1945, hield Poldermolen Oudegein het hele gebied met windkracht droog. Vanaf dat jaar dreef een elektromotor het scheprad aan. Tien jaar later volgde een gemaal de molen op, waardoor deze overbodig werd. Het verval sloeg toe en in 1982 werd de molen stilgezet. Het wiekenkruis en het bovenhuis werden van de molen gehaald. Ondertussen werd vlakbij het stadscentrum van Nieuwegein gebouwd.
Nieuwe plek
In 2003 is de molen verplaatst naar de huidige locatie en in 2006-2007 heeft Utrechts Landschap de molen gerestaureerd. Helaas werd de molen destijds niet aangesloten op het water. Dat gebeurde uiteindelijk in 2021, dankzij de inzet van een groep vrijwilligers (onder wie de molenaars), Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, gemeente Nieuwegein en Utrechts Landschap. Om de molen maalvaardig te maken, kreeg hij weer een scheprad en de wateras werd omhoog gehaald.
De molen kan nu weer doen waar hij 350 jaar geleden voor is gebouwd: water malen. Aanvullend op het gemaal – dat is verplaatst naar een plek naast de molen – draagt de molen bij aan het dagelijks waterbeheer van het Park Oudegein.
Bouwjaar en type molen
1666-1667 – wipwatermolen