Loenderveense Molen

Ten noorden van het dorp Loenen aan de Vecht, aan de rand van de Waterleidingplas, staat de Loenderveense Molen. De molen is in 1652 door Amsterdamse kooplieden gebouwd om de moerassige polder droog te malen. Direct achter de molen liggen petgaten en legakkers: restanten van de turfwinning in dit gebied.

Molenbezoek

Openingstijden

Meestal op zaterdag 11.00 – 16.00 uur

Adres

Oud Over 104, Loenen aan de Vecht

Droge voeten

Poldermolens malen water uit de polder en zorgden eeuwenlang voor droge voeten. Vanaf ongeveer 1100 werden in het westen van de provincie Utrecht de woeste veengronden ontgonnen. Er werden sloten en weteringen gegraven om het overtollige water af te voeren naar veenriviertjes.

Vanaf ongeveer 1500 was de bodem door inklinking zo gedaald, dat een natuurlijke afwatering steeds moeilijker werd. Het water moest omhoog gebracht worden: van de polder naar de hoger gelegen boezem. De poldermolens brachten uitkomst: met een scheprad of vijzel maalden ze het water omhoog. Zonder molens zouden de polders al vele eeuwen geleden weer onder water zijn gelopen.

Historie Loenderveense Molen

Het Loener Veen is al in de 12de eeuw ontgonnen, maar door het ontwateren klonk de veenbodem in. Het land veranderde langzaam in een natte, moerassige blubber waardoor landbouw onmogelijk werd. De boeren trokken weg en het land werd een paar eeuwen na de ontginning weer natuur. In het midden van de 17de eeuw kochten rijke Amsterdamse kooplieden de natte moerassige grond. Ze bouwden er een molen met een fors scheprad, maalden het moeras droog en verkochten de landbouwgrond met flinke winst.

Op de wind

De Loenderveense Molen is in 1652 gebouwd als een Noord-Hollandse achtkant met een grote kap. Die grote kap was nodig omdat het een binnenkruier was: de molenaar kon de molen vanaf de binnenkant op de wind zetten. In de 18de eeuw is de molen omgebouwd naar een binnenkruier en kreeg de molen een staart. De molen heeft een scheprad met een diameter van ruim 5,5 meter en een vlucht (lengte van de wieken) van bijna 26 meter. In de molen is een woning getimmerd, waardoor de bezoeker een goede indruk krijgt hoe het was om in een molen te wonen.

Restauratie

In 1930 nam de gemeente Amsterdam de waterhuishouding van Loenerveen over om er drinkwater te winnen. Ook de molen werd eigendom van de gemeente. In 1932 nam een dieselpomp het werk van de molen over en vertrok de laatste molenaar met zijn gezin uit de molen. In 2010 heeft Utrechts Landschap de molen gerestaureerd en voorzien van een nieuw rietdek. In 2018 heeft de molen na een crowdfundingsactie nieuwe fokken gekregen.

Molen stilgezet

Eind 2021 bleek uit onderzoek dat de lasnaden van de wiekenroeden niet dik genoeg waren. Omwille van de veiligheid is de molen stilgezet. Op dit moment werkt Utrechts Landschap aan een herstelplan voor de molen.