Vliegbasis Soesterberg
De geschiedenis van vliegbasis Soesterberg gaat ruim een eeuw terug. In deze jaren zijn enkele belangrijke periodes te onderscheiden die elk hun sporen in het terrein hebben achtergelaten. Een onontgonnen vliegheide aan de voet van de Utrechts Heuvelrug ontwikkelt zich tijdens de Koude Oorlog tot een internationaal centrum van de Europese luchtverdediging.
Van de beginjaren tot de Tweede Wereldoorlog
In 1908 maakt militair Willem-Hendrik Schukking nabij Soesterberg de eerste zweefvlucht van Nederland. Het inspireert de automobielfirma Verwey en Lugard om een stuk heide te huren voor het geven van vliegdemonstraties en het bouwen van vliegtuigen. De eerste evenementen trekken volop toeschouwers, maar toch gaat de maatschappij al snel failliet.
De boedel wordt overgenomen van de net opgerichte luchtvaartafdeling van het leger. De reputatie van Soesterberg als bakermat van de Nederlandse luchtvaart is daarmee gevestigd. Binnen tien jaar ontwikkelt zich hier een complex dat nog een opvallend open karakter heeft. Uit deze tijd stamt het oudste nog bestaande luchtvaartgebouw van Nederland dat oorspronkelijk heeft dienst gedaan als ‘verbandgebouwtje’.
De Duitse periode
Na de capitulatie van Nederland in 1940 nemen de Duitsers het vliegkamp over. Zij maken van de primitieve vliegheide een moderne vliegbasis. Rond Fliegerhorst Soesterberg ontstaan meerdere Duitse kampementen.
Op de basis zelf wordt een derde start- en landingsbaan aangelegd. Deze is enkele jaren terug weer zichtbaar gemaakt door Utrechts Landschap. Aan het eind van de oorlog zorgen geallieerde bommen voor grote schade aan de vliegbasis. In en om het terrein liggen nog diverse kraters van bominslagen.
De Amerikaanse periode
Na het herstel van de oorlogsschade krijgt vliegbasis Soesterberg opnieuw een militair karakter. Vanaf 1954 is het de thuisbasis van het Amerikaanse 32e Tactical Fighter Squadron, de zogenaamde Wolfhounds. Er komen shelters voor straaljagers, bunkers voor munitie en schuilplaatsen voor personeel. Soesterberg wordt een belangrijk onderdeel van de luchtverdediging van de NAVO in Europa. In het verlengde daarvan wordt de beveiliging op en rond het terrein flink opgeschroefd.
De Amerikanen creëren in Soesterberg een volledige gemeenschap voor zo’n 1600 soldaten (exclusief hun gezinnen). Ze hebben bijvoorbeeld een eigen woonwijk, school, kerk, supermarkt, bowlingbaan, sporthal, auto-importeur en barbecueplaats.
In 1987 opent McDonald’s in Huis ter Heide de eerste McDrive van Nederland. De keuze voor de regio rond Soesterberg is bewust. Met de hier vlakbij gelegerde Amerikanen is McDonald’s immers verzekerd van een klantenkring die al bekend is met het fenomeen ‘drive-in restaurant’. Extra argument voor het succes bij de Amerikaanse soldaten is dat zij in uniform eigenlijk niet naar een restaurant mogen. Maar bij de McDrive kunnen ze in hun auto blijven zitten en dat wordt toegestaan.
Een nieuwe start
Het einde van de Koude Oorlog leidt een nieuwe fase in. De Amerikanen vertrekken uit Soesterberg, de Nederlandse dienstplicht verdwijnt, het leger krimpt en diverse militaire terreinen komen vrij voor een andere bestemming.
De voormalige vliegbasis Soesterberg wordt overgedragen aan Utrechts Landschap. Daarmee ontstaan prachtige kansen voor de flora en fauna op dit uitgestrekte terrein. Bijzondere natuur op een militair vliegveld? Het klinkt gek. Maar juist omdat het gebied decennialang zo ontoegankelijk is geweest, heeft het zich in alle rust kunnen ontwikkelen tot de kraamkamer die het nu is.
Na meer dan 100 jaar wordt er daarom nog steeds gevlogen op Park Vliegbasis Soesterberg. Alleen zijn de straaljagers vervangen door de veldleeuweriken.