Molen van de Polder Westbroek
De Molen van de Polder Westbroek is met een gevlucht van 28 meter de grootste van de provincie. Hij staat naast de kleinste molen van de provincie Utrecht: de Molen van de Polder Buitenweg. Samen met het sluizencomplex vormen de molens een uniek ensemble in het landschap.
Molenbezoek
Openingstijden
Vrijwel iedere woensdag en zaterdag 10.00 – 17.00 uur
Een bezoek aan de Molen van de Polder Westbroek is goed te combineren met een bezoek aan de naastgelegen Molen van de Polder Buitenweg. De openingstijden van deze molen zijn hetzelfde.
Adres
Nedereindsevaart 3, Oud-Zuilen
Droge voeten
Poldermolens malen water uit de polder en zorgden eeuwenlang voor droge voeten. Vanaf ongeveer 1100 werden in het westen van de provincie Utrecht de woeste veengronden ontgonnen. Er werden sloten en weteringen gegraven om het overtollige water af te voeren naar veenriviertjes.
Vanaf ongeveer 1500 was de bodem door inklinking zo gedaald, dat een natuurlijke afwatering steeds moeilijker werd. Het water moest omhoog gebracht worden: van de polder naar de hoger gelegen boezem. De poldermolens brachten uitkomst: met een scheprad of vijzel maalden ze het water omhoog. Zonder molens zouden de polders al vele eeuwen geleden weer onder water zijn gelopen.
Historie Molen van de Polder Westbroek
De molen dateert uit 1753. Zijn voorganger uit 1650 stond veel dichter aan de Vecht, maar werd in 1743 verplaatst omdat de paarden van passerende rijtuigen en trekschuiten onrustig werden van de rond draaiende wieken. Een mooi verhaal wil dat zelfs de kasteelheer van Slot Zuylen daardoor eens met rijtuig en al de Vecht in reed.
Tot 1946 bemaalde de molen zelfstandig de polder, tegenwoordig fungeert de molen als hulpgemaal. Na de Tweede Wereldoorlog werd de molen voorzien van een dieselgemaal dat met horten en stoten zijn werk deed. In 1971 werd een nieuw elektrisch gemaal in gebruik genomen. In 1983 werd het scheprad vervangen door een vijzel met een bijzondere aandrijving. In 2003 is het interieur door de vrijwillige molenaars gerestaureerd.
Grondzeiler
De Molen van de Polder Westbroek is een grondzeiler, wat wil zeggen dat de molenaar de molen vanaf de grond op de wind kan zetten, ofwel kruien. Omdat alleen de kap met het wiekenkruis kan draaien, noemen we dit type molen een bovenkruier.
Molen stilgezet
Eind 2021 heeft Utrechts Landschap de molen stilgezet. Uit onderzoek bleek dat de lasnaden van de wiekenroeden niet dik genoeg waren. Omwille van de veiligheid van molenaars, bezoekers en omwonenden is de molen stilgezet. Op dit moment werkt Utrechts Landschap aan een herstelplan voor de molen.
Sluizen
Zowel de Molen van de Polder Buitenweg als de Molen van de Polder Westbroek staan aan de Nedereindsevaart. Vroeger liep deze poldervaart helemaal door tot Tienhoven. In die tijd voeren hier vletten met turf van het achterland naar de steden. Via de schutsluis tussen de twee molens kon men de Vecht bereiken. Het sluizencomplex maakte ook deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Als de sluizen werden geopend, kon men een groot gebied onder water zetten. Met een hoogteverschil van bijna een meter was dit een belangrijke locatie. Vandaar dat we hier meerdere betonnen groepsschuilplaatsen (bunkers) in het landschap zien liggen.
Bouwjaar en type molen
1753 – achtkante bovenkruier