Reekalfjes, vertederend en kwetsbaar
Het is volop voorjaar en dat is genieten voor velen. Gedreven door lentekriebels zijn heel veel dieren nu druk met paren en de zorg voor het nageslacht. Dat is superbelangrijk voor hun voortbestaan en dat vraagt al hun energie. Door op de paden te blijven, niet te veel kabaal te maken, geen zwerfafval achter te laten en je hond aangelijnd te houden, help je de dieren enorm.
Ree
Een van de vele kwetsbare soorten in dit jaargetijde is de ree. Dit elegante hoefdier is hèt icoon van Utrechts Landschap en de lieveling van velen die op de Utrechtse Heuvelrug wonen. Het gaat weliswaar goed met de reeën in ons land, maar het gebeurt toch nog steeds dat ze opgejaagd worden, stress ervaren, in een hek vast komen te zitten of op de weg een aanvaring hebben met een auto. Volwassen dieren kunnen nog vluchten, maar voor de net geboren reekalfjes is dat helaas een ander verhaal.
Geboorte
In de periode van eind april tot en met begin juni worden de meeste reekalfjes geboren. Hiervoor zoekt moeder reegeit een goed beschutte plek. Net als bij veel andere dieren, eet ook de reegeit de nageboorte op. Hiermee sterkt de kersverse moeder aan en wist ze ook geursporen uit voor roofdieren die het op haar nakomeling(en) hebben voorzien. De eerste dagen na de geboorte zijn reegeit en haar kalfje(s) samen.
Ligplaats
Voor de veiligheid verplaatst de reegeit haar kalfje(s) naar een ligplaats op een rustig, goed verscholen plekje. Bijvoorbeeld goed verstopt in wat hoger gras, maar het kan ook op de (kale) bosbodem zijn. De schutkleuren geven het kalfje goede camouflage. Als er meer dan een kalfje is, liggen de kleintjes soms wel honderd meter van elkaar verwijderd. Op deze manier probeert de ree belagers van haar kroost slim af te zijn. Dit is het moment dat de zogeheten ‘kritische periode’ begint.
Kritische periode
In de eerste weken na de geboorte herkennen moeder reegeit en haar kalfje(s) elkaar nog niet. De pasgeborenen zijn voor de eigen veiligheid dan nog geurloos. Tja, en dan kan het zo maar gebeuren dat een kalfje ineens een andere moeder heeft! De reegeit kan het kalf van een soortgenoot als van haar aanzien en zal het zogen. Zo lang het kalfje hiermee overleeft, is er natuurlijk niets aan de hand.
Fiepen
Vanaf de tweede levensweek maken de kleintjes korte uitstapjes om vast aan plantaardig voedsel te wennen. ‘Fiiii’, roept het kalfje als het wil drinken. En als moeder niet snel komt, dan roept het luider en langer: ‘fiii-ie’. Dit geluid heet fiepen. Moeder kan haar kind niet roepen, andersom kan wel. (Een reegeit fiept enkel als ze belangstelling wil van het andere geslacht. Dat vinden reebokken heel sexy.) Het kalfje moet nu gauw groeien. Dit betekent veel (tegen de grond aangedrukt) rusten en gezoogd worden. Het moederdier steekt overigens al snel een stokje voor het ‘op afroep’ zogen. Ze wil dat haar kind zo snel mogelijk onafhankelijk wordt.
Pas in de derde tot vijfde week na de geboorte leren moeder reegeit en haar jong(en) elkaar kennen aan de hand van geur. Dit heet ‘inprenten’: het reekalf ontwikkelt een eigen geur door de combinatie van achtergebleven moedermelk en urine. Als je in deze periode een reekalfje zou aanraken, krijgt het ‘mensengeur’. De kans op verstoting door het moederdier is dan zeer groot. Dit kan trouwens ook gebeuren door loslopende honden. Honden hebben een goed ontwikkeld reukvermogen. Hiermee kunnen ze zo’n kalfje feilloos opsporen om vervolgens op te jagen en zelfs dood te bijten.
Einde kritische periode
Na ongeveer vier weken herkennen moeder en kind elkaar. Ze hebben een nieuwe, unieke ‘gezinsgeur’ ontwikkeld. Voor een kalfje van een ander is geen plaats meer. Dit is ook het moment waarop de kleintjes in staat zijn om te vluchten bij gevaar. Vanaf tien weken stopt het zogen van de kalfjes. Daarna volgt nog een hele periode van leren, groeien en ontdekken. En als moeder reegeit er even tussenuit wil tijdens de bronst (eind juli – medio augustus), dan wordt het kalf weggejaagd. Ze duldt geen pottenkijkers.
Maaien
Utrechts Landschap heeft duidelijke afspraken met de pachters die tijdens de kritische periode de hooilanden willen maaien. Vlak voor het maaimoment vliegen we met een drone met warmtecamera over het perceel om de reekalfjes op te sporen. De dieren die niet vluchten stellen we veilig aan de rand van het grasland.
Help mee reekalfjes te beschermen
Reeën zijn onderdeel van onze natuurlijke leefomgeving. Ze kunnen prima voor zichzelf zorgen. Zie je een reekalf liggen? Laat het met rust. De moeder is ergens in de buurt en komt vanzelf terug om het te zogen. Zorg ervoor dat je hond in deze periode aangelijnd is, het liefst ook in de losloopgebieden. Als een toezichthouder ziet dat je hond achter een ree aanzit, valt het onder ongeoorloofd jagen of stroperij. Dat is vaak fataal voor het dier, en ook niet leuk voor je portemonnee.
Jacqueline van Dam
Boswachter Utrechts Landschap
