Haasje repje
Voorzien van warme kleding en een verrekijker fietste ik op een koude dag naar de Eempolder om vogels te spotten. In de straten van de dorpen waar ik doorheen kwam was het nog rustig, maar eenmaal bij de polder aangekomen was het een gezellige drukte boven en in de graslanden. Behalve de vele vogelsoorten zag ik, als leuke bijvangst voor mijn doel, talrijke hazen in het veld. In de periode februari – april zijn ze goed zichtbaar, want dan is het gras nog laag. Daarna wordt het wat lastiger. Hazen verschuilen zich door het lijf plat tegen de grond drukken, vaak in een kuiltje of achter een graspol. Maar nu is het rammeltijd (paartijd) en een drukte van jewelste. Wie geluk heeft kan dit spektakel ook dichter bij huis, op Park Vliegbasis Soesterberg, waarnemen.
Zien hoe de hazen lopen
Als een rammelaar (mannetje) een moer (vrouwtje) spot, gaat hij eerst aan haar ruiken of ze paringsbereid is. Zij wacht dat niet af en gaat er als een haas vandoor. In haar run maakt ze haakse wendingen. Als andere rammelaars de achtervolging in het vizier krijgen doen ze maar wat graag mee. Hier begint het recht van de sterkste. Het is een heel spektakel, zo’n groep rennende, springende, over elkaar buitelende hazen. Alle atletische vaardigheden worden op de proef gesteld. Maar dat is nog niet alles. Staand op hun achterpoten wordt er ook flink gebokst waarbij rake klappen worden uitgedeeld. Rico Verhoeven verbleekt hierbij. Trappen, slaan, grommen, acrobatische luchtsprongen: het hoort er allemaal bij. Net zo lang totdat de meeste uitgeput zijn, al dan niet met gescheurde oren, bijt- en krabwonden. Vergis je niet, ook het vrouwtje bokst er aardig op los, en kan rake klappen en trappen uitdelen. Uiteindelijk, als meneer haas alles uit de kast heeft gehaald en de strijd heeft gewonnen, verdient hij de gunst van mevrouw haas en mag hij paren. Een klusje van slechts enkele tellen.
Pulsterlingen
Na een draagtijd van ongeveer zes weken worden de kleine haasjes geboren, ook wel pulsterlingen genoemd. Ze zijn al behaard en de oogjes zijn open. Dat is maar goed ook, want binnen een paar dagen moeten ze zich op verschillende plekken schuil houden in de diverse legers (nestkuiltjes) in het terrein. Kom je een ineengedrukte jonge haas tegen? Laat het dier vooral met rust. De moer weet precies waar het kleintje zit en zoogt haar jong gedurende ruim drie weken. Het jonge dier leert al snel te leven van de grassen en de kruiden, net als pa en moe.
Rode lijst
Een moerhaas kan tot vier nestjes in een jaar hebben met gemiddeld zo’n elf jonkies per jaar. En dat is hard nodig. Veel jonge dieren worden niet volwassen, maar vallen ten prooi aan vossen, roofvogels, huiskatten, regen (verlies van schuilplaatsen), onderkoeling en ziektes. Andere bedreigingen komen van ons, mensen. Sinds de jaren 70 van de vorige eeuw is de landbouw aanzienlijk geïntensiveerd met alle gevolgen van dien. Daarnaast vallen hazen ten prooi aan het verkeer en jagers. In de Rode Lijst Zoogdieren 2020 – lijst van bedreigde diersoorten – heeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de haas opgenomen met status ‘gevoelig’. Om deze reden is door de Provinciale Staten van de provincies Utrecht, Groningen en Limburg besloten dat daar niet op hazen gejaagd mag worden.
Hazen beschermd bij ruimtelijke activiteiten
Sinds 1 september 2024 heeft de provincie Utrecht nieuwe regels ingevoerd voor de bescherming van hazen, konijnen en kleine marterachtigen. Wie plannen heeft voor het rooien van bomen, baggeren, slopen of bouwen zal eerst moeten onderzoeken of deze dieren aanwezig zijn in het gebied en of de werkzaamheden invloed hebben op deze dieren. Als er negatieve invloeden te verwachten zijn, moet er een Omgevingsvergunning aangevraagd worden bij de provincie.
Haas is geen konijn
Als je ze naast elkaar ziet, valt meteen op dat een haas groter is dan een konijn. Maar ja, hoe vaak gebeurt het dat je ze tegelijkertijd tegenkomt? Toch, wie goed kijkt ziet duidelijk verschil. De achterpoten en de oren van een haas zijn langer. Hazenoren hebben duidelijk zichtbare zwarte lepels (oorpunten) en ook de bovenzijde van de staart is zwart. Hazen zijn lange afstandslopers, terwijl konijnen sprintjes trekken. Hazen leven voornamelijk solitair, terwijl konijnen in groepen leven.
Boswachter Jacqueline van Dam
