Column: IJsvogels in de winter
Tie. Tie. Als je om de twee seconden dit schelle geluid hoort, dan is het zeer waarschijnlijk een ijsvogel. Je hoort ‘m vaak eerder dan dat je ‘m ziet. Het fraai blauw-met-oranje gekleurde vogeltje vliegt namelijk razendsnel. Hij wordt daarom ook wel ‘blauwe flits’ genoemd. Je kunt het diertje jaarrond bijvoorbeeld bij de Barneveldse Beek en Heiligenbergerbeek spotten. Maar met matig tot strenge vorst, zoals we begin december hadden, kan het zo maar zijn dat je hem steeds minder gaat horen en zien.
IJsvogels raken in levensgevaar wanneer open water dichtvriest. Het diertje zelf ondervindt geen hinder van de kou, maar wel van de gevolgen. Een ijsvogel is voor zijn voedsel afhankelijk van open water, zoals beken, sloten, vijvers en rivieren. Het liefst met wat overhangende begroeiing. Zittend op een tak kan hij dan zien of er vis zwemt. Met een razendsnelle duik weet hij zo’n visje naar boven te brengen en behendig op te peuzelen. Als het water dichtgevroren is valt er niet veel te vissen en gaat de vogel dood van de honger.
Gelukkig kunnen we onze gevederde vriendjes door barre tijden helpen. Dat doe je het beste met het maken van wakken in een sloot, vijver, riviertje of andere watergang waar ijsvogels gebruik van zouden kunnen maken. Als er al een wak is, vaak bij een duiker, overstort of een plek met begroeiing langs de oever, probeer deze dan open te houden. Met behulp van een lange balk of ijzeren staaf maak je het ijs stuk. Duw hierbij de ijsschotsen onder het ijs zodat de ijsvogel goed zicht heeft en het wak niet weer snel kan dichtgroeien. Vaak is een opening van 1 of 2 vierkante meter al voldoende. Plaats een tak of stok boven het wak, zodat de ijsvogel vanaf daar zijn voedsel ziet zwemmen. Controleer indien mogelijk dagelijks het wak en houd het open. Vraag andere mensen ditzelfde te doen. Hoe meer wakken, hoe meer overlevingskansen voor de ijsvogel.
Waarom het beestje dan toch ‘ijsvogel’ heet? De verklaring is simpel: het woord ‘ijsvogel’ komt uit de Germaanse taal, waar het diertje ‘Eisenvogel’ heet. ‘Eisen’ (ijzer) verwijst naar de metaalkleurige glans van het blauwe verenkleed. Weet je dat ook weer. Veel succes met het hakken van wakken!
Jacqueline van Dam, Boswachter Publiek Utrechts Landschap
