Ruwe pissebed: klein schaaldiertje
Jan de Jong (76) is de PR-vrijwilliger van het Amerongse Bos en publiceert activiteiten op websites, in kranten en op social media. In dit blog deelt hij zijn kennis en enthousiasme over insecten die voorkomen op de Utrechtse Heuvelrug.
De ruwe pissebed (Porcellio scaber) is een fascinerend klein diertje dat behoort tot de kreeftachtigen. Oorspronkelijk afkomstig uit het zoetwater, hebben deze dieren zich door de evolutie aangepast aan het leven op het land. Ze zijn ongeveer een centimeter groot en je kunt ze vinden op vochtige, donkere plekken zoals onder tegels in de tuin, in composthopen of in de kelder van oude huizen.
Levenswijze en voortplanting
Pissebedden zijn vooral ‘s nachts actief, wanneer de luchtvochtigheid hoger is en de kans op uitdroging kleiner. Ze zijn geen insecten, maar kleine schaaldieren met een exoskelet dat hen beschermt tegen uitdroging. Hun voortplantingsstrategie is bijzonder: mannetjes zetten spermatoforen op de grond af en lokken vrouwtjes naar deze plekken om de eieren te bevruchten. De vrouwtjes dragen de bevruchte eieren in een broedbuidel aan de onderkant van hun lichaam, waar de jongen zich ontwikkelen totdat ze worden vrijgelaten als miniatuurversies van de volwassenen.
Pissebedden voeden zich voornamelijk met rottend organisch materiaal zoals bladeren en dode planten, maar ze eten ook kleine insecten. Ondanks hun beschermende exoskelet worden ze graag gegeten door vogels, kikkers, spinnen en sommige kevers.
Op het land en in het water
In Nederland leven ongeveer zesendertig soorten pissebedden op het land en enkele soorten in het water. Ze komen voor in verschillende kleuren, variërend van grijs en bruin tot oranje, geel, roze of zelfs paars. Sommige soorten hebben opvallende strepen of stippen op hun lichaam.
Paarse en blauwe pissebedden zijn vaak geïnfecteerd met het Iridovirus, een zeer besmettelijk en dodelijk virus. Dit virus zorgt ervoor dat de pissebedden water vasthouden, opzwellen en sloom worden, waardoor ze makkelijke prooien worden. Het virus is zo besmettelijk dat het zich snel verspreidt onder de pissebeddenpopulatie.
Levensduur
Gezonde pissebedden kunnen drie tot vier jaar oud worden, met een gemiddelde levensduur van twee jaar. De naam pissebed komt van een oude gewoonte waarbij moeders gedroogde en vermalen pissebedden tussen de lakens van hun kinderen strooiden, in de veronderstelling dat dit hielp tegen bedplassen.
Pissebedden zijn dus niet alleen interessante wezentjes om te observeren, maar spelen ook een belangrijke rol in het ecosysteem door het afbreken van organisch materiaal. Heb jij al eens een pissebed van dichtbij bekeken?
