Een onverwachte bezoeker: het gevlekte bootsmannetje
Jan de Jong is communicatievrijwilliger van het Amerongse Bos en publiceert activiteiten op websites, in kranten en op social media. In dit blog deelt hij zijn kennis en enthousiasme over insecten die voorkomen op de Utrechtse Heuvelrug.
Hoewel ik geen vijver of sloot in mijn tuin heb, werd ik afgelopen zomer toch verrast door een bijzondere gast: een waterwants uit de familie van de bootsmannetjes (Notonectidae). Mijn tuin, waar slechts een paar stenen kolommen met stromend water te vinden zijn, bleek toch aantrekkelijk genoeg voor deze opportunistische zwemmer.
Onhandig op land
Waterwantsen komen in allerlei vormen, maten en kleuren voor. De variatie is zo groot dat je soms niet zou denken dat bepaalde soorten verwant zijn. Dit specifieke exemplaar, een gevlekt bootsmannetje (Notonecta maculata), had kennelijk besloten om mijn gazon als tijdelijke rustplaats te gebruiken. Hoewel ze op het land nogal onhandig ogen, zijn ze in het water juist snelle en efficiënte jagers.
Scherpe zuigsnuit
Wat deze insecten zo bijzonder maakt, is hun manier van zwemmen. In tegenstelling tot de meeste waterinsecten bewegen bootsmannetjes zich liggend op hun rug voort. Hun lange, roeispaanachtige achterpoten helpen hen soepel door het water te glijden. Daarbij hangen ze ondersteboven aan het wateroppervlak, klaar om toe te slaan zodra een prooi binnen bereik komt. En ja, ze zijn niet bepaald kieskeurig: larven, kikkervisjes en zelfs onfortuinlijke insecten die in het water belanden, worden zonder pardon aangeprikt en leeggezogen. Met hun scherpe zuigsnuit zijn ze prima uitgerust om hun prooi te verlammen en uit te zuigen.
Diezelfde snuit maakt het overigens onverstandig om een bootsmannetje met blote handen op te pakken. Een beet van dit insect kan behoorlijk pijnlijk zijn! Hun scherpe steeksnuit is bedoeld om prooidieren te doden, maar ook een nieuwsgierige vinger wordt niet met rust gelaten.
Het gevlekte bootsmannetje is een vrij algemene soort in Nederland, vooral in het westen van het land kom je ze vaak tegen. Met een lengte van 13,5 tot 16,5 milimeter zijn ze niet de grootste waterwantsen, maar ze zijn opvallend genoeg om je aandacht te trekken als je ze tegenkomt.
Verrassende natuur
Deze onverwachte bezoeker herinnerde me eraan hoe veelzijdig en verrassend de natuur kan zijn, zelfs in een tuin zonder open water. Het bewijst maar weer dat insecten zich goed kunnen aanpassen en dat de meest onverwachte dieren opduiken op plekken waar je ze niet zou verwachten. Wie weet wat er komende zomer nog aan komt vliegen!
