Blinde bij: meester in vermomming
Jan de Jong (76) is de communicatievrijwilliger van het Amerongse Bos en publiceert activiteiten op websites, in kranten en op social media. In dit blog deelt hij zijn kennis en enthousiasme over insecten die voorkomen op de Utrechtse Heuvelrug.
De naam ‘blinde bij’ (Eristalis tenax) roept direct verwarring op. Want deze bijzondere zweefvlieg is niet blind en geen bij. Hoe komt hij dan aan deze misleidende naam? En wat maakt dit insect zo interessant? In dit blog duiken we dieper in de wereld van de blinde bij.
Meesterlijke mimicry
Hoewel de blinde bij sprekend op een honingbij lijkt, behoort hij tot de zweefvliegen. Hij heeft geen angel en kan dus niet steken. Mogelijk wordt hij daarom ‘blind’ genoemd – alsof hij zich niet zou kunnen verdedigen. Maar dat klopt niet: deze zweefvlieg ziet uitstekend. De gelijkenis met een honingbij is een voorbeeld van mimicry; een natuurlijk overlevingsmechanisme waarbij een ongevaarlijk dier eruitziet als een gevaarlijke soort om vijanden af te schrikken. Zelfs het zoemende geluid en de vliegstijl van de blinde bij dragen bij aan deze misleiding. Toch zijn er duidelijke verschillen met een echte bij. De vlucht van de blinde bij is typisch voor een zweefvlieg: hij beweegt snel van plek naar plek en hangt vaak stil in de lucht. Een honingbij vliegt daarentegen veel vloeiender. Daarnaast heeft de blinde bij de karakteristieke grote ogen en de kop van een vlieg, waarmee je hem gemakkelijk kunt herkennen. En waar een honingbij twee paar vleugels heeft, heeft de blinde bij er slechts één paar – al is dat verschil met het blote oog moeilijk te zien.
Solitair en zonder nest
De blinde bij leeft solitair en bouwt, in tegenstelling tot veel bijen en hommels, geen nest. Volwassen exemplaren zijn actief van het vroege voorjaar tot de herfst en voeden zich met bloemennectar. Daarmee spelen ze een belangrijke rol als bestuivers, net zoals echte bijen.
Levenscyclus
Tijdens de voortplanting voeren het mannetje en vrouwtje een indrukwekkende paringsdans uit. Na deze dans legt het vrouwtje haar eitjes in rottend organisch materiaal, zoals mest of modder. De larven, ook wel bekend als rattenstaartlarven, spelen een cruciale rol in de afbraak van organische stoffen. Ze voeden zich met bacteriën en organisch afval in stilstaand water of modder. Na twee tot drie weken als larf verpoppen ze, en ongeveer een maand na het leggen van de eitjes is er een nieuwe generatie vliegen. Volwassen exemplaren leven enkele weken tot een paar maanden, afhankelijk van het klimaat en voedsel.
Belangrijke rol
De blinde bij mag er dan uitzien als een bij, hij kan niet steken en is volledig ongevaarlijk. Integendeel, hij speelt een belangrijke rol in het ecosysteem, zowel als bestuiver als in de afbraak van organisch materiaal. Dus de volgende keer dat je een blinde bij ziet, blijf rustig en bewonder dit fascinerende insect – een meesterwerk van de natuur.
Jan de Jong
