Avonturen van een moestuin in de zomer
Peter Verburgt beheert de moestuin op landgoed Stoutenburg. Elk seizoen schrijft hij een blog over de tuin die langzaam getransformeerd wordt tot een landschappelijke perma-tuin, waar het zowel gaat om gezond voedsel, ecologie als een fijne omgeving voor mensen.
De zomer is een bijzondere periode. Het opkomende lentelicht verandert redelijk snel in een afnemend najaarslicht, waardoor ‘nog niet en niet meer’ dicht bij elkaar komen. Dat maakt het nodig om heel goed op te letten in de tuin om de juiste beslissingen te kunnen nemen. Er wordt natuurlijk geoogst. En voor het grootste deel is dat inmiddels gebeurd. Uien en knoflook hangen te drogen. De aardappels zijn gerooid, de bonen zijn geplukt en de bessen en bramen zijn voor het grootste deel ook al afgehaald. Als het gaat om de beplanting van bedden dient zich een keuze aan. De bedden kunnen opnieuw ingezaaid worden voor een tweede oogst of ze worden bedekt met groenbemesters om tijdens het najaar en de winter te kunnen herstellen. Wanneer we kiezen we voor zo’n tweede oogst is dan wel belangrijk om de juiste wisselteelt toe te passen. Niet alles kan elkaar opvolgen. Dat heeft te maken met wat er aan de bodem wordt onttrokken of toegevoegd door een bepaald gewas. Het is nodig om dit zorgvuldig te doen.
Opletten dus en alert zijn. En dus is het zaak om veel door de tuin te lopen en te zien wat er gaande is. Aan de top van jonge bomen is af te lezen of het te droog is of niet. En de gele kleur van het loof van uien en knoflook geeft aan of deze al geoogst kunnen worden. Soms is het nodig om on de grond te voelen hoe het met de aardappels op de prei staat. Zeker tijdens de afgelopen nattere weken kunnen gewassen snel rotten. Dat geldt ook voor bessen, bramen en frambozen. Die kunnen het best geplukt worden net voordat ze volrijp zijn. Het komt allemaal neer op precies op tijd handelen. Niet te laat en niet te vroeg.
De oogst van de tuin wordt verdeeld onder mensen die vrijwillig meewerken in de tuin. Ook bezoekers van de tuin kunnen voor eigen gebruik groenten en bessen meenemen. Daarnaast worden er groenten weggegeven om er zeer betaalbare gezonde maaltijden van te maken door mensen die elders actief zijn. En natuurlijk profiteren er ook dieren ook mee van wat er groeit. De opbrengst van de tuin is trouwens minder dan vroeger het geval was toen de tuin nog werd beheerd door de Franciscaner leefgemeenschap. Toen waren er zo’n tachtig bedden. Na aanplant van veel bomen en voedselstruiken zijn er daar inmiddels nog zo’n veertig van over. Zo verandert de plek langzaamaan in een landschappelijke natuurtuin.
Wat ook zeker bij de zomer hoort, is dat je moet accepteren wat er aan de hand is. Neem de walnootboom. Eerder kwamen daar zo’n tweeduizend noten uit en nu zal dat heel weinig zijn. Zo gaat dat. Dat kan ook zo zijn met appel- en perenbomen. Die hebben hun betere en mindere jaren en het enige wat erop zit, is om dat te accepteren. Dit jaar is geen optimaal appel- en perenjaar, maar iets minder opbrengst is verder niet erg in deze tuin en volgend jaar kan dit weer heel anders zijn.
Ook de komende tijd zullen we nog wat bedden opheffen en veranderen in zogenaamde gilden. Dat zijn kleine eenheden met bijvoorbeeld een appelboom als bovengroei, bessenstruiken als tussengroei en allerlei bodembedekkers. Als het goed is, zijn deze gilden in staat om zichzelf tot ontwikkeling te brengen. Dat wil zeggen dat de begroeiing in een onderlinge afstemming tot het juiste klimaat weet te komen. Zowel als het gaat om licht, vocht als de samenstelling van de bodem. Deze gilden zijn anders dan een voedselbos. Een voedselbos wordt productiever ingericht. Bij de genoemde gilden gaat het veel meer over hoe verscheidenheid tot een geheel weet te komen.
We willen graag dat de tuin zowel bestaat uit voedselbedden als gilden en vrijere ecologische zones. Dit ook om bezoekers, vaak kinderen, te kunnen tonen wat de mogelijkheden zijn in een tuin. Bovendien is zo’n uitgesproken afwisseling ook vanwege de verschillende sferen die ze veroorzaken mooi om mee te maken. De cultuur van de bedden en de natuur van de gilden leiden tot een rijke verscheidenheid.
We merken inmiddels dat de aanplant van bomen en het gefilterde licht dat het oplevert een heel goede invloed heeft op het groeien van gewassen. Het temperen van het volle zonlicht leidt met name tot een betere vochthuishouding, waardoor de tuin zelfstandiger aan het worden is. De ambitie voor de komende tijden is nu om samen met een aantal bevriende ecologen te proberen om dit plekje op aarde ecologisch nog rijker te maken. We zijn bezig met een aanvullend beplantingsplan waarmee we dit de komende jaren kunnen bereiken. Daarover in een volgende blog natuurlijk meer.
Het was wel verdrietig om mee te maken dat ons tuinhaasje dat hier al maanden alleen rondliep, een tijdje terug toch is gegrepen door één van de buizerds die vaak boven de tuin cirkelen.
De moestuin van Landgoed Stoutenburg is te bezoeken op woensdag- en zaterdagmiddag van 14 tot 17 uur.
Peter Verburgt
De foto’s zijn gemaakt door fotograaf Sjaak den Breeje.
