Avonturen van een moestuin in de herfst
Peter Verburgt beheert de moestuin op Landgoed Stoutenburg. Elk seizoen schrijft hij een blog over de tuin die langzaam getransformeerd wordt tot een landschappelijke perma-tuin, waar het zowel gaat om gezond voedsel, ecologie als een fijne omgeving voor mensen.
Ik ben opgegroeid op de Veluwe tussen paddenstoelen, beesten en bomen. Vier jaar geleden begonnen we met de moestuin van Landgoed Stoutenburg. Ik ben hier dagelijks te vinden. Tussen de tuinwerkzaamheden door, schrijf ik aan toneelstukken en filosofische teksten achter de grote tafel in de schuur die we inmiddels hebben hertimmerd. Soms bemoei ik me ook met het ontstaan van duurzame gebouwen en werk ik samen met architecten. En er worden geregeld adviserende gesprekken gevoerd ‘onder de walnoot’. In de moestuin wordt inmiddels gewerkt door een kleine groep mensen die niet altijd in de drukke ambitieuze wereld wil zijn. Ik geloof er heilig in dat tuinen goed zijn voor ons.
Herfst in de tuin
De herfst is een overgangstijd. Het meeste is nu geoogst. We gaan de winter in en dan groeien er alleen nog dingen die het goed doen in de kou, zoals allerlei wintergroenten. Maar het is ook tijd voor groenbemesters die de bodem tijdens de winter voeden. De moestuin is nu natuurlijk kaler, schraler. De kleur raakt er wat uit, de bloemen zijn uitgebloeid. Wat je nu ziet is een egalere tuin. Wat er natuurlijk wel staat is boerenkool, uien en knoflook. Maar in zekere zin is het een wat rustiger tijd.
Een tuin als deze bestaat bij de gratie van de bodem. Licht en schaduw hebben invloed op de bodem, net zoals regen en temperatuur. Als je wilt dat een tuin het goed doet, dan is het belangrijkste dat je zorgvuldig met de bodem omgaat. Die bodem moet straks de winter door, dus er kan geen kale grond liggen. Kale grond betekent namelijk dat de bodem uitdroogt, te nat wordt of wegspoelt. Je zaait dus groenbemesters in zoals wintertarwe of je bedekt de bodem met blad, hooi of stro. Zo komt de bodem van de bedden waar geen wintergroenten staan tot rust. De gemulchte bodem verrijkt zichzelf zodat er in het voorjaar weer vruchtbare bedden zijn.
Werkzaamheden
De herfstperiode is de perfecte tijd om te planten. Ik heb er de afgelopen tijd tien nieuwe vruchtbomen ingezet. Het zijn nu nog jonge, kleine fruitbomen: appel, peer, pruim en kers. Omdat ik bezig ben de tuin van een min of meer klassieke moestuin te transformeren naar een landschappelijke perma-tuin, probeer ik zoveel mogelijk groei met elkaar in verband te brengen. Er komen meer bomen in de tuin, want schaduw is belangrijk tijdens onze warme, droge zomers. En dat geldt ook voor water. Daarom groeven we twee nieuwe poelen. En er komen volgende maand ook nog zo’n veertig á vijftig nieuwe biologische struiken bij die voor een deel ook in de plaats komen van de bestaande bedden en daarmee creëren we een optimalere combinatie tussen cultuur en natuur.
Maatschappelijke thema’s
Wat ook interessant is aan een tuin zijn de maatschappelijke thema’s die je tegenkomt in het klein. Dat kunnen heel praktische dingen zijn zoals extreme hitte, afval en voedselbewustzijn. Door warmte krijgt de tuin last van hittestress en watertekort. Afval hergebruik ik in de tuin want een duurzame tuin betekent het op elkaar aansluiten van stromen zonder open eindjes. Een tuin kan zichzelf voeden, maar daarvoor is nodig om de tuin als geheel te zien, als één communicerend organisme.
Bezoekers van de tuin kunnen er veel ontdekken. Ook kinderen hebben er heel veel lol in om te zien hoe alles groeit en dat je dingen kunt eten die ze helemaal niet verwacht hadden. Bloemen bijvoorbeeld. Het is mooi om te zien hoeveel lol jonge en ook oudere mensen in de tuin hebben en hoe enthousiast ze zijn als ze zien hoe ons voedsel groeit. De moestuin van Landgoed Stoutenburg is te bezoeken op woensdag- en zaterdagmiddag van 14 tot 17 uur.
Peter Verburgt
De foto’s zijn gemaakt door fotograaf Sjaak den Breeje.
